Wat is pijn en hoe ontstaat aanhoudende pijn?
Uit een groot Europees onderzoek blijkt dat ongeveer één op de vijf mensen lijdt aan chronische pijn (Breivik et al. 2006). Alleen in Nederland zijn dat al ruim drie miljoen mensen.
Volgens de International Association for the Study of Pain (IASP) is de definitie van pijn: ‘een onplezierige sensorische en emotionele ervaring, veroorzaakt door of beschreven in termen van daadwerkelijke of potentiële weefselschade’.
Uit deze definitie is op te maken dat pijn niet alleen te maken heeft met waar deze zit, hoe die voelt, hoe erg deze is en hoelang die al duurt, maar ook dat pijn een emotionele ervaring is. Pijn boezemt angst in, verlamt en kan iemand depressief maken. Hij kan iemand zelfs tot wanhoop drijven. Het is zaak om deze vicieuze cirkel van pijn te doorbreken. Daarbij is de vraag ‘Waar komt de pijn dan vandaan?’ van groot belang.
Welke soorten pijn zijn er?
Grofweg bestaan er drie verschillende soorten pijn:
- Acute pijn of nociceptieve pijn
- Neuropathische pijn of zenuwpijn
- Aanhoudende pijn of sensitisatie-pijn.
Acute pijn
Acute pijn (nociceptieve pijn) komt bij iedereen bijna dagelijks min of meer voor. U kunt zich stoten, krabben of branden. Of u kneust iets of heeft bijvoorbeeld last van een knellende schoen. Acute pijn heeft een duidelijke, belangrijke functie: er is iets mis en daarop moet actie worden ondernomen om verdere schade te voorkomen. Verreweg de meeste van deze pijnklachten gaan gelukkig snel weer over.
Maar soms duurt pijn langer, bijvoorbeeld bij een botbreuk, enkelverzwikking of ingegroeide teennagel. Pijn door duidelijke weefselschade noemen we nociceptieve pijn. Hierbij reageren de nociceptoren (pijnreceptoren) op de weefselbeschadiging door (alarm)signalen naar het centrale zenuwstelsel te sturen. Als deze signalen in ons brein aankomen worden ze gevoeld als pijn. Het is dan verstandig om even rustig aan te doen en een pijnstiller te nemen.
Neuropathische pijn
Neuropathische pijn (of zenuwpijn) wordt veroorzaakt door een beschadiging of ziekte in het zenuwstelsel zelf. Voorbeelden van neuropathische pijn zijn:
- Fantoompijn
- Pijn door ruggenmergbeschadiging
- Pijn in de benen bij patiënten met suikerziekte (aangetaste zenuwen)
Neuropathische pijn kan zeer heftig zijn en heeft grote gevolgen voor het dagelijks leven. Deze pijn gaat vaak gepaard met een verandering van het gevoel aan de huid van het aangedane lichaamsdeel. Zo kan lichte aanraking of lichtjes wrijven over de huid al zeer pijnlijk zijn. Ook kan het zijn dat aanraking niet of nauwelijks wordt gevoeld.
Bij neuropathische pijn is de functie van de zenuwen duidelijk aangetast. Hierdoor kan de diagnose neuropathische pijn vrij eenvoudig worden gesteld. Sensitisatie binnen het zenuwstelsel is hierbij verantwoordelijk voor de pijn.
Aanhoudende pijn
Pijn wordt aanhoudend of chronisch genoemd wanneer deze:
- Minimaal zes tot twaalf weken aanwezig is;
- Continu of afwisselend aanwezig is;
- Niet goed kan worden verklaard door een beschadiging in het lichaam.
Chronische pijn kan spontaan ontstaan of overblijven na een lichamelijke beschadiging (acute pijn). De volgende klachten gaan vaak gepaard met chronische pijn:
- Chronische rug- of nekpijn (lumbago, spit, ischias)
- Whiplash
- RSI (ofwel tenniselleboog, muisarm of golferselleboog)
- Fibromyalgie
- Kaakklachten
- Prikkelbaredarmsyndroom (of spastischedarmsyndroom)
- Hoofdpijn
- Artrose (slijtage)
Omdat de klacht ‘pijn’ binnen de gezondheidszorg niet duidelijk onder één soort medisch specialisme is onder te brengen, krijgen patiënten vaak het gevoel van het kastje naar de muur te worden gestuurd. Iedere specialist kijkt op zijn eigen terrein of er iets mis is. En als dat niet zo is (vaak het geval bij chronische pijn), wordt een volgende specialist geraadpleegd, enzovoorts.
Sensitisatie
Pijn kan bestaan zónder dat er sprake is van een ontsteking of beschadiging in het lichaam. De pijn is dan afkomstig uit het zenuwstelsel en wordt veroorzaakt doordat de delen van het zenuwstelsel die verantwoordelijk zijn voor de verwerking van pijnsignalen overgevoelig zijn geraakt. Dit noemen we sensitisatie. Het pijnsysteem binnen het zenuwstelsel is dan te scherp afgesteld.
U kunt dit vergelijken met een brandalarm dat om de haverklap afgaat. Er is geen brand (meer), maar het alarmsysteem zélf functioneert niet goed. Met andere woorden: er is geen lichamelijke beschadiging (meer), maar de pijn blijft bestaan doordat in het zenuwstelsel sensitisatie heeft plaatsgevonden. Daardoor kunnen zaken die normaal gesproken niet pijnlijk zijn, zoals lopen, tillen of uit een auto stappen, ineens wél pijnlijk zijn.
Waarom pijn niet over gaat
Wat maakt dat pijn – of sensitisatie – niet overgaat?
Dit kan worden veroorzaakt door veel verschillende factoren. Zo kan ‘het niet weten wat de oorzaak is’ een belangrijke factor zijn (of de verkeerde ideën daar over hebben) verkrampt bewegen, een slechte conditie, maar ook zorgen over (de oorzaak van) de pijn de klachten in stand houden. Bovendien kunnen depressie, frustraties of angsten of traumatische ervaringen sensitisatie verergeren. Ook de manier waarop u met de klachten omgaat is van belang. Sommige mensen vermijden uit alle macht alle bewegingen die pijn doen, anderen daarentegen nemen nooit rust en gaan altijd maar door. Tot slot kan ook verkeerde medicatie leiden tot sensitisatie.
Als pijn niet overgaat, is het belangrijk om goed te kijken naar dergelijke factoren, die mogelijk van invloed zijn op het blijven bestaan van de klachten.
Aanhoudende pijn niet ‘psychisch’
Aanhoudende pijn wordt veroorzaakt door sensitisatie, een duidelijk lichamelijk verschijnsel. Psychische factoren kunnen deze sensitisatie beïnvloeden of mede veroorzaken. Zo kan iemand bijvoorbeeld depressief of onzeker worden door de pijn, waarna de depressie de sensitisatie weer verergert, enz. Kern is dat langdurige pijnklachten zowel fysiek als mentaal een belangrijke impact hebben op mensen, wij kunnen u helpen uit deze vicieuze cirkel te komen.
Meer informatie?
Neem dan contact met ons op.
